صنعت كاشي سازي درآغاز پيدايش، يكي از انواع نمونه هاي تكامل يافته سفال سازي بوده كه براي پوشش و تزئين بنا و ساختمانها بكار برده مي شد. سپس نيز بر اثر نقش و نگار رنگ و جلوه هاي بلندي كه در آن نمودار گرديد مورد توجه عامه قرار گرفت و صنعت مستقلي را بوجود آورد. اين مصنوعات بمناسبت اينكه از كاشان به ساير بلاد فرستاده مي شد همه جا به اسم كاشي معروف شناخته شد.
صنعت كاشي سازي در حاليكه همواره راه پيشرفت و ترقي را مي پيمود بواسطه ابتكاري كه در ساختن كاشي هاي منقش برجسته و طلايي در طرحهاي بزرگ مجلسي بكار برده شد به كمال زيبايي و اوج و ترقي و شهرت خود رسيد. تا آنجا كه عاليترين نوع آن به سبك و صورت محرابهاي بزرگ و برجسته و كتيبه هاي نوشته دار پيوسته براي اماكن مقدس و مساجد و جوامع بزرگ ساخته شد.
بر اثر تحقيقات باستان شناسي اكنون اين نكته محرز گشته كه مركز اوليه صنعت كاشي سازي يا بزرگترين هنر قديمي ايران، شهر كاشان بوده است.
صنعت كاشي سازي كه درآغاز پيدايش پديده اي از انواع تكامل يافته صنعت سفال سازي و ظروف لعابدار و مينايي بود رفته رفته بقدري جالب و دلپسند مردم گرديد كه صنعت بزرگ و مستقلي را بوجود آورد. يعني از صورت اوليه خود كه خشت لعابدار و ساده اي بيش نبود به وسيله نقش و نگار و رنگهاي گوناگون به اوج ترقي و كمال زيبايي كه كاشي هاي برجسته و مينايي نوشته دار و طلايي باشد رسيد. و چنان شهرت جهاني پيداكرد كه ياقوت حموي دركتاب معجم البلدان، شهر كاشان را بواسطه كاشي هاي مينايي كه درآنجا ساخته مي شود شناخته و معرفي مي كند ( و منها يجلب القضائر القاشاني و العامه بقول القاشي).
اما ممتازترين نوع كاشي خشتي كه در دوران تحول اين صنعت پديد آمده كتيبه هاي بزرگ قدي و كتيبه هاي پيوسته خطي بود كه براي مساجد و معابر و اماكن عمومي ساخته مي شد و اين گونه محراب و كتيبه هاي تاريخي نه تنها اختصاص به كارگاههاي كاشي سازي كاشان داشت بلكه رموز كار و فرمول و دستورهاي فني آن منحصرا در اختيار خانواده هاي معين و معدودي بوده كه نسل به نسل بطور موروثي به يكديگر سپرده و بكار مي بردند.
بزرگترين خانواده كاشي سازان كاشان كه در پيشه موروثي مهارت كامل و علم و عمل داشته اند اولادان ابي طاهر بوده اند زيرا علاوه بر آثار هنري چند نسل متوالي آنها كه تاكنون باقي مانده است در نتيجه كشف كتاب خطي در موضوع دستورهاي فني سفال سازي از تحليل و تركيب مواد لازم تا حرارت دادن در كوره و غيره، تخصص و هنرمندي آنان ثابت و آشكار شده است.
اين كتاب كه در سال 1314 شمسي از كتابخانه مسجد اياصوفيه استامبول بدست آمده در سال 700 ه. ق به قلم ابوالقاسم عبدالله بن علي بن محمد القاشاني المورخ نگاشته وبه تاج الدين وزير سلطان محمد خدابنده اهدا شده است. وي كه تاليفات زيادي دارد از خاندان ابي طاهر مي باشد ودر صنعت كاشي سازي شهرت ومهارت كامل داشته اند.
جدش محمد بن ابي طاهر و پدرش علي بن محمد و برادرش يوسف بن علي تا اواخر قرن هشتم هجري سرگرم بدين كار بودند. بطوري كه نام آنها روي آثارشان جاويدان مانده است.
منبع : مشاهير كاشان ، حسين فرخ يار
كاشي سازي